nr konta: Bank Zachodni WBK S.A. 45 1090 1102 0000 0001 1611 7896
Jerycho 2014, Palestyna
W tym roku wiosną udało się zrealizować plany badawcze na terenie Palestyny, które wynikły z zachęcających rezultatów prac jesiennych w roku 2013. Wiosenne prace trwały od 8 marca do 18 kwietnia 2014 i były prowadzone w tym samym miejscu co jesienią (patrz niżej).
Mimo tego, że obóz badawczy był usytuowany dokładnie w tym samym miejscu co jesienią, to środowisko pracy zmieniło się radykalnie (patrz foto-galeria). Zimą nad tym pustynnym rejonem i otaczającymi go górami Pustyni Judejskiej przeszła rzadka w tych stronach burza śnieżna. Wkrótce potem gwałtowne topnienie śniegu spowodowało powódź, a masy wody spływały gwałtownie dolinami, zwanymi tu wadi. Są to twory geologiczne tworzone przez takie właśnie rzadkie, ale gwałtowne powodzie zimowe. Wadi, to doliny z zasady wąskie i głębokie. Nad jedną z takich dolin - Wadi Quelt, zlokalizowany był nasz obóz badawczy.
Drugą, mniejszą powódź przeżyliśmy w czasie pracy silna burza z ulewą nad odległymi o parę kilometrów górami spowodowała, że w ciągu dwóch godzin zostaliśmy odcięci od połowy już rozstawionych sieci wejście do rwącego nurtu brunatnej wody, niosącej drzewa i kamienie stało się niemożliwe. Najbliższy most znajdował się parę kilometrów dalej, już na terenie Izraela, tuż przy granicy z Jordanią. Na szczęście, ta powódź trwała krótko i już następnego dnia można było przechodzić przez pozostałe kałuże i niewielki strumień.
Dobrą stroną tego kataklizmu było to, że masa deszczowej wody wymyła dno doliny, którym jesienią sączył się strumyk ścieków z pobliskiego wysypiska śmieci. Mimo zmian w środowisku, wyniki pracy były całkiem niezłe 508 ptaków z 44 gatunków, choć oczekiwaliśmy większej liczby schwytanych ptaków. Okazało się jednak, że przelot wiosną 2014 był w tym czasie wyjątkowo słaby także na innych stacjach w regionie Eilat i Talitha Kumi, które pracowały równocześnie. W dalszym ciągu jednak liczba schwytanych gatunków była tu relatywnie wysoka, co potwierdza atrakcyjność wybranego miejsca na działalność badawczą.
Zestaw gatunków chwytanych wiosną różnił się bardzo od zestawu gatunków jesienią. Wiosną najliczniejsze były piegże, pokrzewki czarnołbiste i zaganiacze blade (Hippolais pallida), a także lęgowe wróble Morza Martwego (Passer moabiticus) i przelotne wróble Passer hispaniolensis. Wiosną złapaliśmy tylko dwa srebrnodzióbki (Lonchura malabarica), których jesienią było tam mnóstwo.
Jerycho 2013, Palestyna
To czego nie dało się zorganizować wiosną 2013 na Bliskim Wschodzie ze względów politycznych (przewrót w Egipcie, napływ uchodźców z Syrii do Jordanii, nie mówiąc już o zawieszeniu wcześniejszych planów organizacji badań w Syrii), udało się jesienią w okresie od 10 września do 23 października zrealizowaliśmy program badawczo-szkoleniowy w Palestynie, w okolicach Jerycha (31o51'N, 35o27'E).
Zapraszającym i współorganizatorem prac był ośrodek EEC (Environmental Education Center) prowadzony przez Evangelical Lutheran Church in Jordan and the Holy Land, Bethlehem, Palestine. Centrum prowadzone jest od lat przez Simona Awada, wychowanka SEEN (SE European Bird Migration Network), który swoje ornitologiczne szlify zdobywał w czasie naszych prac w Palestynie (Talitha Kumi 2000) i wizyty szkoleniowej na Akcji Bałtyckiej, w roku 2001. W Centrum aktywni są są również dwaj inni obrączkarze, Michael i Riad, którzy również byli przez nas szkoleni w 2000 roku w Talitha Kumi. Widać, że ziarno rzucone kilkanaście lat temu w suchy grunt Palestyny przyniosło owoce, w postaci planu organizacji w Palestynie sieci stacji badających przelot ptaków w tym tak ważnym dla wędrówek ptaków regionie. Wypełniło by to lukę między badaniami w Izraelu i Jordanii. Realizacja tego planu wymaga oczywiście wyszkolonych obrączkarzy (przewidywane jest powołanie palestyńskiej Centrali Obrączkowania Ptaków) i o przeprowadzenie tego szkolenia poproszono SEEN/FWBWP. W pierwszych pracach tego programu szkoleni byli trzej nowi adepci, kandydaci na obrączkarzy Mahed, Mohamed i Daud, współpracujący z EEC. Z polskiej strony prace prowadzili Przemysław Busse i Izabella Rząd, specjalizująca się w helmintach ptaków wędrownych (kontynuacja prac prowadzonych rok wcześniej w Asuanie patrz wpis z tamtej wyprawy).
Zasadnicze prace były prowadzone w Wadi Qelt, ok. 2 km od Jerycha, w dolinie Jordanu, kilka kilometrów na północ od północnego końca Morza Martwego. Dodatkowo, przez trzy dni sprawdzana była druga lokalizacja, leżąca przy Wadi Hajla, ok. 2 km na północ, charakteryzująca się innymi warunkami środowiskowymi.
W czasie pracy schwytano łącznie 481 ptaków z 59 gatunków większość z nich została zaobrączkowana, ale część poleciała bez obrączek (brakowało właściwych dla nich rozmiarów); poza tym było kilkadziesiąt retrapów. Wszystkie zostały, oczywiście, zmierzone a prawie 140 przetestowano na preferencje kierunkowe. Liczba testów kierunkowych była ograniczona przez bardzo wysokie temperatury, sięgające 42oC (w cieniu!). Liczba schwytanych osobników wydaje się być niewielka w porównaniu do stacji krajowych, ale jesienią na Bliskim Wschodzie jest to zjawisko normalne. W Jerychu na specjalną wzmiankę zasługuje znaczna, jak na stacje w tym regionie, liczba schwytanych gatunków.
Unikalną specjalnością stacji były stada srebrnodzióbków (Lonchura malabarica), gatunku zawleczonego w ten rejon z Indii, a także gatunku endemicznego w rejonie wróbli Morza Martwego (Passer moabiticus) jest to druga (oprócz Dyiarbakir w Turcji) spośród stacji SEEN, gdzie wróble te występowały licznie. W Jerycho chwytało się też stosunkowo dużo dzierzb głównie dzierzb maskowych (Lanius nubicus) i gąsiorków (Lanius collurio), a także wróbli południowych (Passer hispaniolensis).
Prócz ptaków w siatki łapały się też nietoperze ogromne, owocożerne (żerowały na plantacjach palm daktylowych w pobliżu) i małe, owadożerne, jeszcze trudniejsze do wyplątania.
Nasza praca nie ograniczała się tylko do zbierania materiałów naukowych i szkoleniu przyszłych obrączkarzy. Część wysiłku to była praca od podstaw, m.in. aktywny udział w regionalnych obchodach Dnia Ptaków demonstracja pracy dla dzieci ze szkół podstawowych i średnich oraz udział w seminarium poświęconym ochronie środowiska na Zachodnim Brzegu.
Ponieważ miejsce wydaje się obiecujące na prace wiosenne, planujemy ich podjęcie w najbliższą wiosnę.
